Genel Özellikler
Silikon, silisyum kumundan elde dilen bir kimyasaldır.
Silikonlar, kullanım yerlerine ve amaçlarına göre adlandırılırlar;
– İzolasyon,
– Dolgu,
– Yapıştırma amacıyla kullanılırlar.
Silikonlar 2 ana başlıkta gruplandırılabilir;
a. Asidik Silikonlar (kokuları kötüdür)
b. Nötral Silikonlar (kokusu rahatsız etmez)
b.1. Oxime
b.2. Alkoxy
Silikonlar genel olarak;
– Elastiktir,
– Nemle sertleşir,
– Üzeri boya tutmaz,
– UV ışınlarına karşı dayanıklıdır.
Genel Amaçlı Silikonlar
– Tek komponentli ve kullanımı kolay olmalı,
– Solvent içermemeli
– Anti-bakteriyel özelliği sayesinde bakteri barındırmamalı
– Tam kuruduktan sonra suya dayanıklı olmalı
– Havadaki nem ile kürlenmeli
– Sürekli elastikiyete sahip olmalı
– Dış cephelerde güvenle kullanılmalı
– Cam, alüminyum, PVC, seramik, fayans, demir eternit, sac, çinko, bakır, boyalı
yüzeyler, laminat, ağaç gibi gözeneksiz yüzeylere sahip malzemelerin birleşim
yerlerinde yapıştırma ve izolasyon işlevi sağlamalı.
Uygulama Sıcaklığı : + 5 0C ile + 40 0C
Uygulama Yüzeyi : Kuru ve temiz olmalı, yağ, pas, toz ve kirden
arındırılmalıdır.
Tam kuruma : 2 gün (her 5mm’lik tabaka için)
Raf ömrü : 18 ay (+ 5 0C ile + 25 0C’ de)
Nötr Silikonlar
– Pencerelerde, üst yalıtım için
– Beton, harç ve lif çimento gibi alkalin maddeler için uygun olması nedeni ile
Genel inşaat işlerinde Cam, kaplamalı cam, seramik, yalıtılmış tuğla, emaye,
boyanış yüzeyler, metaller ve birçok plastik ve alüminyum maddeler gibi çeşitli
yüzeylerde yayılma ve bağlantı noktalarını birleştirmek için makinelerle veya
manüel olarak kullanılabilir.
– Dış cephelerde kullanılan aluminyum kompozit levha derzlerinde mükemmel
sonuç verir.
– Otomotiv, uçak, gemi yapımı, mekanik mühendislik, elektronik ve elektronik
sanayide kullanılan sanayi tipi bir izolasyon malzemesidir.
– Uygulama Sıcaklığı : +5 0C ile + 40 0C
– Esneklik : -40 0C ile +150 0C arasında elastikiyetini korumalı,
– Uygulama Yüzeyi : Kuru ve temiz olmalı, yağ,pas,toz ve kirden arındırmalı,
– Tam kuruma : 2 gün (her 5 mm tabaka için)
– Raf ömrü : 18 ay (+ 5 0C ile + 25 0C’ de muhafaza edildiğinde)
Akrilik Mastikler
Mastikler genel olarak 2 ana başlıkta gruplandırılabilir;
1- Genel Amaçlı Akrilik Mastikler
2- Silikonize Akrilik Mastikler
Akrilik esaslı, izolasyon ve dolgu malzemesidir,
– İzolasyon, (hava, ısı)
– Dolgu ,
– Yapıştırma amacıyla binaların iç cephelerinde kullanılır.
Mastikler genel olarak;
– Yanıcı değildir
– Suya dayanıklıdır (tam kuruma sonrasında),
– Boyanabilir,
– Tek komponentlidir,
– Antibakteriyel özelliğine sahiptir.
Genel Amaçlı Akrilik Mastikler
– – Tek komponentli, kokusuz ve kullanımı kolaydır
– – Boyanabilir
– – Geniş renk yelpazesine sahiptir ve mevcut rengini daima korur
– – Anti-bakteriyal özelliği sayesinde bakteri barındırmaz
– – Tam kuruduktan sonra suya dayanıklıdır
– – Gözenekli ve gözeneksiz yüzeylerde mükemmel sonuç verir.
– – İnşaatlarda PVC, ahşap, demir ve alüminyum doğramaların montajında
– – Yatay – dikey derzlerde ve her türlü çatlakların doldurulmasında
– – Prefabrik yapı elemanları arasındaki fugalarda kullanılır.
– – Uygulama Sıcaklığı ; + 5 0C ile + 30 0C
– – Uygulama Yüzeyi ; Kuru ve temiz olmalı, yağ,pas,toz ve kirden arındırılmalıdır
– – Tam kuruma; 24 saat (oda sıcaklığında)
– – Raf ömrü ; 12 ay (+ 5 0C ile + 25 0C’ de)
Silikonize Akrilik Mastikler
– – Tek komponentli, kokusuz ve kullanımı kolaydır
– – Boyanabilir
– – Mevcut rengini daima korur
– – Anti-bakteriyal özelliği sayesinde bakteri barındırmaz
– – Tam kuruduktan sonra suya dayanıklıdır
– – Gözenekli ve gözeneksiz yüzeylerde mükemmel sonuç verir.
– – İnşaatlarda PVC, ahşap, demir ve alüminyum doğramaların montajında
– – Yatay – dikey derzlerde ve her türlü çatlakların doldurulmasında
– – Prefabrik yapı elemanları arasındaki fugalarda kullanılır.
– – Dolgu aralıkları temiz, kuru, yağ ve tozdan arındırılmış olmalıdır.
– – Kartuşun ağız kısmı kesilerek, plastik kanül takılır ve ucu derze göre yatay olarak kesilir
– – Kartuş tabancaya yerleştirilir.
– – Mastik sıkıldıktan sonra suyla ıslatılmış bir spatula veya benzeri aparat ile bastırılarak
– düzeltilir.
– – Uygulamadan hemen sonra, mastik yüzeyi kabuk bağlayana kadar sudan korunmalıdır
– – İstenmeyen yerlere bulaşan akrilik mastik, su ile temizlenebilir.
Tüm yapılarda mevcut olan derzleri doğru tasarlanması ve hava şartlarına karşı dayanıklı olması gerekir.
Başarılı bir uygulama için;
– Uygulama için doğru silikon seçilmeli,
– Derz doğru tasarlanmalı,
– Yüzeye yapışma laboratuar ve sahada test edilmeli,
– Yüzey ve silikon ile ilgili önerilerin kaydedilmeli,
– Gerekli kalite kontrol işlemlerinin yerine getirilmesi ve sonuçların kaydı yapılmalıdır.
Üç yüzeyli yapışmadan kaçınılmalıdır. Dolgu macunu, derzin arkasına değil,
sadece derz yüzeylerine yapışmalıdır. Üç yüzeyli yapışmayı önlemek için,
standart dolgu malzemeleri veya Teması Engelleyici Bantlar kullanılmalıdır.
SOĞUK HAVA UYGULAMA KOŞULLARI
– Soğuk hava uygulamaları için en iyi zaman nemin düşük olduğu zamandır. Yağmur, sulu kar, kar veya yoğun siste silikon uygulanmamalıdır.
– Silikon uygulamadan hemen önce her zaman solvent ile temizlenmelidir. Gerekiyorsa primer uygulanmalıdır. Isopropil alkol (IPA), Metil Etil Keton (MEK) gibi suda çözünür temizleyiciler kullanılmalıdır. Suda çözünür temizleyiciler nemi alır, yüzeyin kuru kalmasını sağlar.
– Eğer yüzey nemli veya donmaya hazır şekilde görünüyorsa silikon uygulanmamalıdır. Eğer ıslak nem mevcutsa silikon uygulamasının uygunluğuna
karar vermek için malzeme yüzeyi kağıt mendille silinmelidir. Ardından solventle temizlenmelidir.
• Derzler sıcak hava tutularak veya direkt ateşle ısıtılmamalıdır.
• Silikonun yapışmasından emin olmak için saha yapışma testini sık sık uygulamayı prensip edinin. Yavaş kürlenme oranları ile tam kürlenme ve yapışma için silikon 14 ile 28 güne gereksinim duyulur.
Soğuk havalarda silikon daha düşük oranlarda kürlenecektir. Silikon sonunda fiziksel özelliklerine tam olarak ulaşacaktır.
Eğer derz genişliğini düşünecek olursak, kış ayları boyunca en geniş halini alacaktır. Silikonun maksimum derz genişliğine uygulanacak olmasıyla ömrünün
büyük bir kısmında daha düşük baskıya maruz kalacaktır. Bu durum silikonun yapışma yüzeyinde daha az gerilme yaratacaktır.
SICAK HAVA UYGULAMA KOŞULLARI
Ortamdaki hava sıcaklığı veya yüzey sıcaklığı 50°C nin üzerinde olması durumunda silikon uygulanmamalıdır. Bu sıcaklıklarda kürlenme esnasında silikon ile yüzeyin yapışma kesitinde yapışma ve birleşme performansını olumsuz etkileyen kabarcıklar oluşur.
Sıcak iklimlerde minimum risk için önce binanın gölgeli kenarına dolgu macunu uygulanmalıdır. Bazı durumlarda sabah erken saatlerde, akşamüstü veya gece dolgu macunu uygulamasına ihtiyaç duyulabilir.
Bununla birlikte sıcak iklimlerde silikonun soğutulmuş ortamlarda stoklandığından emin olunmalıdır. Bir silikonun uzun süreli yüksek ısıya maruz kalması erken bozulmaya ve uygunsuz kürlenmesine sebep olur. Kürlenme esnasındaki hareketten kaynaklanan deformasyonu minimuma indirgemek için aşağıdaki maddeler dikkate alınmalıdır:
– Dolgu macunu kürlenme hızını arttırmak için açık hücreli poliüretan bir derz dolgu fitili kullanın.
– Tüm günlük derz hareketini azaltmak için ortalama günlük ısıda derz silikonlanmalıdır.
– Bir silikon derinliğinin (2:1) oranından büyük olmaması veya maksimum 12 mm olması durumu sağlanmalıdır.
– Primer uygulaması hızlı yapışmanın oluşumunu sağlar. Eğer primer uygulaması önerilmemiş ise bu ek uygulama kürlenme esnasında aşırı derz hareketi olan yerlerde başarılı bir uygulamanın sağlanmasına yardımcı olur.
DOLGU MACUNU DEĞİŞTİRME METODU
1. Derz kenarlarına mümkün olduğu kadar yakın olacak şekilde eski dolgu macununu kesin. Eski dolgu macununu, derz dolgu fitilini vb. çıkarın.
2. Tekrar yapıştırmak için, derz yüzeylerinden eski macunun kalan tüm artıklarını kaldırın. Kaldırma işlemi değişik yöntemler ile başarılabilir. Tel fırça ile sürterek (el veya makine ile), taşlayarak, testere ile veya solvent ile temizleyerek.
3. Nemsiz ve yağsız sıkıştırılmış hava üfleyerek tozdan, kalan parçacıklardan arındırın.
4. Temizlikten sonra derz yüzeyleri tamamen kuru, temiz ve silikon artıklarından arındırılmış olmalıdır.
5. Bu bölümden sonra yüzey hazırlığı ve silikon uygulama prosedürü takip edilmelidir.
Temiz bir yüzeyden emin olmak için aşağıdaki prosedürü takip edin:
a. Yapışma yüzeyinde 1-2 mm kalınlığında silikon bırakacak şekilde eski silikonu kesip çıkarın.
b. Yüzeyi yeni kesilmiş silikon temizlik ihtiyacı duymaz ancak, isteğe bağlı olarak veya
ihtiyaç duyulması durumunda eski silikonu solvent ile temizlenebilir.
c. Bir sonraki bölümde tanımlandığı şekilde silikonu uygulayın.
DOLGU MACUNU İÇİN YÜZEY TEMİZLEME
1. Tüm yüzeyi tamamıyla temizleyin.
2. Bir çalışma kabının içine az bir miktar temizleyici solvent koyun. Temiz bir plastik, solvent-dayanımlı şişe bu iş için uygundur. Solventi orjinal kabından direkt olarak uygulamayınız.
3. Yüzey kirlerini çıkarmak için kuvvetlice siliniz.
4. Derhal başka bir temiz ve kuru bezle solvent ile ıslatılmış yüzeyi silerek kurulayın. Solvent
buharlaşmadan önce ikinci bezle yüzey silinmelidir.
KABUK BAĞLAMA SÜRESİ/ELASTOMERİK TEST
1. Polietilen bir kağıt üzerine 2 mm. Kalınlığında silikon sıkın
2. Birkaç dakikada bir parmağınızla silikona hafifçe dokunun.
3. Silikon parmağınıza uzun süre yapışmazsa kabuk bağlama süresine erişilmiş demektir. Eğer kabuk bağlama süresi 2 saatten fazla sürer ise o ürünü kullanmayın.
4. Silikonu 48 saat donmaya bırakın. 48 saat sonra silikonu polietilen kağıttan kaldırın. Normal elastromerik özelliklerde kürlendiğinden emin olmak için yavaşça silikonu çekerek uzatın. Bu şahit numune kontrol numunesi olarak saklanmalıdır. Eğer silikon düzgün bir şekilde kürlenmemiş ise o ürünü kullanmayın.
ELLE ÇEKME TEST METODU
1. Yüzeyi temizleyin ve primer uygulayın
2. Bir parça polietilen kağıt veya temas engelleyici bantı yüzey üzerine koyun
3. Silikonu uygulayın ve yaklaşık olarak 20 cm uzunluğunda 1.5 cm genişliğinde ve 6mm
kalınlığında forma ulaşacak biçimde şekil verin. En az 4 cm silikon polietilen kağıt yada temas engelleyici bant üzerine sıkılmalıdır.
4. En iyisi bir tel hasırı silikon gövdesinin içine yarısına gelecek şekilde gömmektir. En iyi
sonuçlar, tel hasıra iyi yapışmasından emin olmak amacıyla solvent ile temizliğe ve yüzeye
primer uygulamak ile elde edilir. Tel hasır mevcut olmasa bile genelde başarılı sonuçlar elde
edilebilir.
5. Silikon kürlendikten sonra, polietilen kağıt üzerindeki silikonun 4 cm’lik kısmını tutun.
180° açıyla çekin. Sadece 1-2 cm lik kısmıçekin. Kalan bölümü daha sonraki testler için
saklayabilirsiniz.
6. Eğer silikon kendi içinden yırtılıyor ve yüzeyde tamamıyla yapışık kalıyor ise bu “Kohezif
Kopma” olarak adlandırılır. %100 kohezif kopma arzulanan sonuçtur çünkü bu yapışma gücünün kohezyon gücünden fazla olduğunu gösterir.
SAHA YAPIŞMA TESTİ
Saha yapışma testi bir izolasyon derzinin yapışmasını ve uygulanmasını değerlendirmek için basit bir yöntemdir. Zayıf yapışma, yanlış temizleme, yanlış primer uygulaması, derzi az ya da fazla doldurma, derz dolgu fitilinin yanlış yerleştirilmesi ve yanlış şekil verme gibi problemler saha yapışma testi ile tanımlanabilir. Saha yapışma testi, uygulamacılar
tarafından silikonun doğru bir şekilde uygulandığını soruşturmak amaçlı kullanılan ilk testtir. Bu test projenin başlangıcından sonuna kadar kullanılır. Derz yenileme projelerinde en iyi yüzey hazırlığını ve en uygun silikonun tanımlanması için bu test projenin başlangıcından önce yapılmalıdır. Bu test normalde silikon uygulandıktan sonra 7 ile 21 gün arasında
yapılır. Kış mevsiminde silikonun donması daha uzun sürebilir.
Saha yapışma testi projelerde sık sık kullanılmalıdır. Yaklaşık olarak ilk 300 metrede 5 test uygulanması önerilir. Sonradan her 300 metrede 1 test ya da her kat geçişinde 1 test yapılmalıdır.
SAHA YAPIŞMA TESTİ
1. Bir bıçak ile silikonu yatay olarak kesin.
2. Yatay kesikten başlayarak her iki derz yüzeyi boyunca 75mm uzunluğunda iki eşit dik kesik
Yapınız.
3. Aşağıda şekilde gösterildiği gibi yatay kesiğin bitiminden yaklaşık 25mm. olan silikon parçasını tutun.
4. Silikonu yüzeyden 90° açıyla yavaşça çekin.
5. Eğer silikon kohezif şekilde koparsa veya spektlerde belirtilen maksimum uzamanın 3 katı
uzamaya adhezif kopma olmaksızın erişirse, silikonun kabul edilebilir yapışmaya sahip olduğu düşünülebilir. Örneğin 50% hareket kabiliyetine sahip bir silikonun adhezif kopma olmaksızın %150 veya daha fazla uzaması gerekmektedir.
6. Silikon test örneği boşluklar, uygun olmayan derz dolguları, yanlış derz boyutları ve diğer işçilik sorunları için denetlenmelidir.
7. Bu kılavuzun belgeler bölümünde yer alan Saha Yapışma Testi Formuna sonuçlar
kaydedilmelidir.
SAHA YAPIŞMA TEST YERİ ONARIMI
Test alanın içine yeni silikon uygulayarak saha
yapışma testi bölgesi kolayca onarılabilir.
Test modeli kaldırılmalıdır. Yeni silikon derzdeki
mevcut silikonun yüzeyine tamamen
yapışacağından daha fazla
temizliğe gerek yoktur.
SİLİKON UYGULAMASI
YÜZEY HAZIRLAMA:
– Derz aralıkları, kuru, temiz, yağ ve tozdan arındırılmış olmalıdır.
– Derzlerde daha önce kullanılmış dolgu malzemesi artıkları, tutunmayı engelleyen yabancı maddeler temizlenmeli,
– Varsa kabarmış boyalar kazınmalıdır.
UYGULAMA :
– Dolgunun düzgün olması için, her iki kenara da maskeleme bandı çekilmelidir. (İşlem bittikten sonra bant çıkartılmalıdır)
– Silikon kartuşun ağız kısmı kesilmeli,
– Plastik kanül takılmalı
– Ucu derz genişliğine göre yatay olarak kesmelidir.
ALETLERİN TEMİZLENMESİ :
– Çalışma yerinde, istenmeyen yerlere bulaşan ya da aletlerin üzerinde henüz kurumamış olan silikon alkol ile temizlenebilir
– Kurumuş ise ancak mekanik yolla temizlenebilir
– Silikon kullanıldıktan sonra, plastik kanülün ucu kapatılarak, kuru ve serin ortamda 1 yıla kadar saklanabilir
Asgari Derz Genişliği
– Çekme ve Sıkışma ile oluşan derz hareketi;
– Asgari derz genişliği = [(100/X) (Mt + Mo)] + T
– X: Dolgu macunu hareket kabiliyeti (%)
– Mt: Isısal genleşmeden kaynaklanan hareket
– Mo: Hareketli yükler gibi diğer etkenlerden kaynaklanan hareket
– T: Yapısal tolerans
– Örnek: Alüminyum perde duvar ve beton panel arasındaki yatay minimum derz genişliği ; ısısal hareket için 4mm, hareketli yük için 2mm, yapısal tolerans için 4mm olmak üzere, %25 hareket kabiliyetli dolgu macunu ile 28mm olmalıdır.
Kesme Kuvveti
– Gerçek çekme, dolgu macununun orijinal genişliği ile kesme kuvvetine bağlı
– hareket oluştuktan sonraki genişliği arasındaki fark kadardır. Derz tasarımında,
– bu gerçek çekme kuvveti kullanılabilir.
– Dolgu macununun kesme kuvveti etkisi altında maruz kaldığı gerçek gerilmeyi
– hesaplamak için aşağıdaki denklemde gösterilen Pitagor teoremi kullanılabilir:
Asgari Derz Genişliği
– Çekme ve Sıkışma ile oluşan derz hareketi;
– Asgari derz genişliği = [(100/X) (Mt + Mo)] + T
– X: Dolgu macunu hareket kabiliyeti (%)
– Mt: Isısal genleşmeden kaynaklanan hareket
– Mo: Hareketli yükler gibi diğer etkenlerden kaynaklanan hareket
– T: Yapısal tolerans
– Örnek: Alüminyum perde duvar ve beton panel arasındaki yatay minimum derz genişliği ; ısısal hareket için 4mm, hareketli yük için 2mm, yapısal tolerans için 4mm olmak üzere, %25 hareket kabiliyetli dolgu macunu ile 28mm olmalıdır.
Derz Bozuklukları
– Yapışma bozukluğu
Kötü dolgu macunu, yeterli yapışma yüzeyi olmadığında, derz içerisine düzgün yerleştirilmediğinde, dolgu macununun kalınlığı gerektiğinden fazla olduğunda, kötü temizlik, rutubet, primer uygulanmaması işçilikten kaynaklı olabilir.
– Birleşme bozukluğu
Derz hareketi dolgu macununun kabiliyetinden fazla olduğunda, derinliği gerektiğinden fazla olduğunda, üç tarafında yapışma varsa, oluşan yırtılma ve yarılmadır.
– Aşınma Bozukluğu
UV ışınları, sıcak-soğuk, rutubet, dolgu macununun yüksek modülü, dolgu macununun
Fazla sertleşmesine (kırılganlık, tebeşirlenme, çatlak oluşumuna neden olur) veya kürlenmemiş eski haline dönüşmesine sebep olabilir.
AMBALAJDAN SİLİKON ÇIKMIYOR İSE;
– Silikon donmuştur,
– Raf ömrü bitmiştir.
SİLİKON GEÇ KURUYOR İSE;
– Plastizer (yumuşatıcı) oranı çok yüksektir,
– Çeşitli malzemelerle karışım yapılmıştır,
– Ortam havasızdır, nem oranı çok düşüktür.
KULLANIM ESNASINDA AMBALAJDA HAVA PATLAMASI OLUYOR İSE;
– Dolum esnasında kartuşa hava girmiştir
– Malzemenin mix edilmesi aşamasında karışmış olan havanın atılması için vakum işlemi
Yapılmamıştır.
UYGULANDIKTAN BİR SÜRE SONRA SİLİKON ÇÖKÜYOR İSE;
– Solvent uçucu bir malzeme olduğundan,solventli ve jel karıştırılmış silikonlar,
uygulandıktan bir müddet sonra içindeki solventin uçmasıyla çökme / hacim kaybı problemi
yaratırlar. Bu tip silikonların performansları da kötü olur.